Eadnemáddu
Eg kjem over fjellet.
Noko skrekkeleg har hendt ei ung kvinne i Inste indre. Den Unge Mannen som har gjort det, går fri, som dei fleste andre. Korleis leve vidare når rettferd ikkje skjer?
I Eadnemáddu skal vi til Vardø, staden som markerer Noregs austgrense. Lenger kjem ein ikkje. Utanfor er berre ishavet.
Vardøhus festning er frå 1300-talet, bygd i eit arktisk landskap utan tre. Unntaket er rogna som er planta på festninga og som kvart år blir pakka inn for vinteren. Den fyller tjue år, og det må feirast. For å skape bulyst og lys i husa i Vardø blir det halde ein heil festival for rogna. Den Unge Mannen får jobben som prosjektleiar, slike jobbar har han gjort før på andre stader. Han kan dette. Men i skuggane lurer noko. Noko som har jaga han frå Inste indre, gjennom Dalen og Fjorden og ut hit, til Ytste Ytre. Han kan ikkje kome seg lenger. Noko må hende.
I Eadnemáddu har dramatikar Siri Broch Johansen konstruert eit ord som ikkje er i bruk i det nordsamiske språket, men som likevel har sterke konnotasjonar til kjente mytologiske figurar. I samisk mytologi har alle dyr ei máddu, ei stammor. Om du plagar eit lite dyr, vil dyrets stammor hemne seg på grufullt vis. Eadne-máddu er alle mødrer si stammor. Ho hemnar seg på vegner av alle døtrer og søner som nokon plagar. Kanskje er det mange som treng ei Eadnemáddu her i landet?
Dette er første gongen DNT gjer ein samproduksjon i dette omfanget med samiske kunstnarar. Både samisk språk, det samiske tonespråket og joik er del av stykket. Manus er ved Siri Broch Johansen. Pia Maria Roll har regi, komponist er Anders Rimpi, scenografi og kostyme er ved Raisa Porsanger, Hege Pålsrud og Márjá Karlsen. Sara Margarethe Oskal spelar tittelrolla som mora. Stykket er ein samproduksjon mellom S B Johansen SKRIV og Det Norske Teatret og er støtta av Norsk Kulturfond, Fond for lyd og bilde, Sámediggi, Davvi senter for scenekunst og Fritt ord. Manusutviklinga er i tillegg støtta av Dramatikkens hus.
Regissør Pia Maria Roll
Pia Maria Roll er ein prisløna scenekunstnar som har blitt lagt merke til både som skodespelar, dramaturg, manusforfattar og regissør. Viktige framsyningar som Over ævne III, Ship O’hoi! og Ses i min nästa pjäs har alle hatt premiere på Black Box teater. Mest kjent er Pia Maria Roll for framsyninga Ways of Seeing. Stykket hadde premiere 21. november 2018 på hovudscenen til Black Box teater og blei raskt eit av dei mest omtalte teaterstykka i norsk etterkrigshistorie. Ei teaterframsyning skapt av ei gruppe eksperimentelle kunstnarar skulle føre til avgangen til ein justisminister og kritikk frå statsministeren, andre toppolitikarar og journalistar i store riksdekkande redaksjonar som skulda kunstnarane for å inspirere til terror. Pia Maria Roll har saman med dei andre kunstnarane bak framsyninga gitt ut boka Jeg skulle si storm. Boka om Ways of Seeing om erfaringane deira frå denne prosessen.
Scenespråk: Norsk
Stykket er ein samproduksjon mellom S B Johansen SKRIV og Det Norske Teatret og er støtta av Norsk Kulturfond, Fond for lyd og bilde, Bergesenstiftelsen, Sámediggi, Davvi senter for scenekunst og Fritt ord. Manusutviklinga er i tillegg støtta av Dramatikkens hus.
Joiken Máttáráhkku er laga av Iŋgá Juuso.
«et
intens hevndrama med mange symbolske lag og dybder»
«Sámi nisu lea guovddážis garra ja dáiddalaš muitalusas veahkaválddálašvuođa birra»
Eadnemáddu
Áibbas issoras dáhpáhus lea geavvan nuorra nissonii Siskkimus Siskkit báikkis. Nuorra Almmái guhte lea dan bargan, beassá eret dainna, nu mo juo eatnasat dahket ge. Mo sáhttá olmmoš eallit viidásabbot go vuoiggalašvuohta ii gávdno?
Eadnemáddu-bihtás oaidnit mii Várggáin geavvá. Várggát, mii doalaha Norgga nationálastáhta nuorti ráji. Várggáid duohken lea dušše jiekŋamearra.
Várggáid ladni huksejuvvui vuosttaš háve 1300-logus. Árktalaš guovllus eai leat muorat. Áidna muorra lea skáhpi mii lea vižžojuvvon ladni šilljui, mii juohke čavčča gokčojuvvo bures vai árktalaš dálvi ii dan gotte. Skáhpi šaddá dál 20 jagi, ja dan gal ferte ávvudit. Vai eanet olbmot háliidivčče fitnat Várggáin dahje ásaiduvvat Várggáide, lágiduvvo olles festivála skáhpái. Nuorra Almmái šaddá prošeaktajođiheaddjin, son lea dakkáraš bargguid bargan máŋgga eará báikkiin ovdal. Son han máhttá dakkáriid. Muhto suoivvamáilmmis lea juoga. Juoga mii nu mii lea su čuovvulan Siskkimus siskkit báikkis, Leahkái, Vutnii, ja dál vel deike, Olggomus olggut báikái. Son ii beasa šat gosage. Mii nu ferte dáhpáhuvvat.
Eadnemáddu lea ođđa sátni maid lávdedáiddár Juho-Sire lea ráhkadan. Nu mo mii dovdat cubbomáttu, de lea Juho-Sire smiehttan mii buot etniid máddu livččii, ja makkár doaibma sus livččii. Son fuolaha ahte sii, geat givssidit etniid bártniid dahje nieiddaid, ferte máistit daid bohtosiid mii sutnje gullá. Hás máŋggas min riikkas dárbbašivččii Eadnemáttu?
Lea vuosttaš háve go DNT buvttada čájálmasa sámi dáiddáriiguin ná viiddis ovttasbargguin.
S B Johansen SKRIV ja DNT leaba ovttadássásaš ovttasbargoguoimmit dán prošeavttas. Sihke sámegiella, sámi musihkka ja luohti gullojit dán bihtás. Juho-Sire lea čállán lávdeteavstta. Pia Maria Roll lea bagadalli, Anders Rimpi lea nuohttadahkki, Márjá Karlsen, Raisa Porsanger ja Hege Pålsrud leat lávde- ja bivttashábmejeaddjit. Sara Margarethe Oskal neaktá váldorolla Eadni. Norsk Kulturfond, Fond for lyd og bilde, Sámediggi ja Fritt ord leat dorjon buvttadeami. Dasa lassin lea Dramatikkens hus dorjon teakstačállima.
Bagadalli Pia Maria Roll
Pia Maria Roll lea bálkkašuvvon lávdedáiddár gii lea fuomášahtton sihke neavttárin, dramaturgan, lávdeteakstačállin ja bagadallin. Dáid dehálaš bihtáid álgočájálmasat leat leamaš Black Box teáhteris: Over ævne III, Ship O’hoi! ja Ses i min nästa pjäs. Eanemus dovddusin lea Pia Maria Roll lávdebihtá Ways of Seeing dihte. Dán álgočájálmas lei Black box váldolávddis skábmamánu 21. b. 2018. Bihttá šattai fargga hui guovddáš digaštallanfáddán olles Norgga servvodagas. Lávdebihttá man dáiddárjoavku lei ráhkadan, šattai sivvan dasa ahte justiministtar fertii guođđit ámmáhis, stáhtaministtar cuiggodii dáiddáriid, eará njunuš politihkkárat ja Norgga stuorámus mediaid journalisttat sivahalle dáiddáriid oaivadit terrordaguide. Dáiddárjoavku mas Pia Maria Roll lea oassin, lea almmuhan girjji Jeg skulle si storm. Boka om Ways of Seeing, mii muitala sin vásáhusaid birra dán olis.
Lávdegiella: Eanas dárogiella
Bihttá lea S B Johansen SKRIV ja Det Norske Teatret ovttasbargu. Norsk Kulturfond, Fond for lyd og bilde, Bergesenstiftelsen, Sámediggi ja Fritt ord leat dorjon buvttádeami. Dasa lassin lea Dramatikkens hus dorjon teakstačállima.
Iŋgá Juuso lea bidjan Máttáráhku-luođi.
Panelsamtale i samband med Eadnemáddu.
Om heksebrenning, valdtekstlovgiving og alt imellom / Noaidedolaid ja veagalváldinlágaid birra – ja buot dáid gaskkas vel
