Bakgrunnsartikkel

Johannes Edvard «Johs.» Kalvemo

Fødd i Båteng i Deatnu/Tana, no busett i Oslo. Jobba som journalist for NRK frå 1975 til 2018, og spesielt for NRK Sápmi. I 1983 blei han den første faste TV-medarbeidaren ved NRK Sámi Radio.

Den samiske historia er blant temaa han har laga stoff om. Eit anna tema var kontakten mellom urfolk på tvers av grenser og mellom verdsdelar, og det ser ut til at reiser til Sovjet var grunnen til at overvakingspolitiet (POT) følgte tett med på han og andre aktive samar. Johs. blei i 15 år (1977-1992) fotfølgt av POT, på reiser i Noreg, Nordkalotten og det tidlegare Sovjetunionen. Da han mottok Kongens fortenestemedalje i 2016, følte han det som ei slags oppreising frå det offisielle Noreg. I perioden 1986 – 2003 laga han meir enn 30 dokumentarfilmar.

Han har blant anna laga eller vore sentral bidragsytar til dokumentarfilmane: «Fra lavvo til disco» (1985), «Veier til vår tid» (1991), «Fra Finnmark til Alaska» (1993), «Barndommen bak murer» (2005), «Jaskes dáistaleapmi/Den stille kampen» (2013). I programmet «Frykten for de grenseløse» (2002) dokumenterar han at overvakingspolitiet følgte nøye med i kva som skjedde innforbi samiske institusjonar, organisasjonar og reindrift. I 2003 fekk han pris for sameportretta «Bilder i mørketida» på Skábmagovat Filmfestival.

Etter den kalde krigen var han med på å etablere Barents Press International. Han var landsstyremedlem i Norsk journalistlag (1993-2003) og på 90-talet var han medlem av Kontrollkommisjonen for Vest- og Midt-Finnmark.

Riegádan Fanasgiet-tis Deanus, orru dál Oslos. Bargan journalistan NRK:s 1975:s gitta 2018:i, eanas áiggi NRK Sámis. 1983:a rájes lei sus bistevaš virgi TV- miel-bargin NRK Sámi Radios.

Sámi historjá lea okta fáddáoassi su bargguin, ja maiddái oktavuohta eamiálbmogiid gaskkas, rájiid ja máilmmiosiid rastá. Su bargomátkkiid oktavuođas Sovjetlihtus dagahii ge ahte POT (vákšunpolitiija) álggahii vákšumiid sus ja eará doaimmalaš sámiin, ja Johs. Vákšojuvvui 15 jagi (1977-1992) iežas mátkkiin Norggas, Davvikalohtas ja ovddeš Sovjetlihtus. Go son oaččui gonagasa ánsomedálja 2016:s dovddai iežas ožžon almmolaččat Norggas juogalágaš ándagassii átnuma. Jagi-id 1986-2003 buvttadii son eambbo go 30 dokumentárafilmma. Son lea ea ea dahkan, dahje lea guovddáš miel-doaimmaheaddjin dokumentárafilmmaide: «Fra lavvo til
di-sco» (1985), «Veier til vår tid»(1991), «Fra Finnmark til Alaska» (1993), «Barndommen bak murer» (2005), «Jaskes daistaleapmi/Den stille kampen» (2013). «Frykten for de grenseløse» (2002) prográmmas son duođašta ahte vákšunpolitiijat čuvvo hui dárkilit mii dáhpáhuvai sámi in-stitušuvnnain, organisašuvnnain ja boazodoalus. 2003:s son oaččui bálkkašumi «Skábmagovat» sámiid govvideamis Skábmagovaid Filbmafestiválas.

Maŋŋel dan galbma soađi lei son okta sis guđet álggahedje Barents Press In-ternational. Son lei riikastivralahttu Norgga journalistasearvvis (1993-2003) ja 90:t logus lei maid miellahttun Oarje- ja Gaska-Finnmárkko Dárkkistuskommišuvnnas.