FOTO: Pernille Walvik
Gud har alltid eit poeng. Det var det viktigaste eg lærte under oppveksten i bibelbeltet. Står du fast, kan du alltid finne Guds ord, vri og vrenge det til å passe situasjonen og slik vinne diskusjonen. Alt høyrest klokt ut så lenge Gud har sagt det.
Det er vanskeleg å ikkje gi Gud rett, også i Faens nisse. Allereie i første akt slår han fast at jula er moden for ei revurdering. Nissane og dei kommersielle kreftene har gått for langt, meiner Gud. Kjærleiksbodskapen er borte. Jesus, Guds einborne son, meiner sjølvsagt at det ikkje går an å gi opp jula. Det er jo bursdagen min, seier han, og går ut i verda for å setje seg sjølv på kartet, på erketypisk einborningvis. Medisinen er å auke andelen kristendom.
Eg meiner Gud og Jesus tek feil, begge to. Ja, det er lett å bli oppgitt over dagens julefeiring, men det betyr ikkje at ho er feil. Eg kjem tilbake til kvifor. Først vil eg åtvare mot å pøse meir kristendom inn i dagens jul. Så vidt eg hugsar frå oppveksten der i bibelbeltet, handlar kristendommen stort sett om å vere snill, gi andre det du eigentleg vil ha sjølv og elske din neste.
Som jo er det siste denne høgtida treng.
Det einaste me gjer er jo å vere snille!
I fjor sende eg for eksempel seksti julekort for å vise min nestekjærleik til (mamma sine) venninner. Nestekjærleik + det mest vellykka biletet eg tok av barna mine i året som var gått. Me gir og me gir. Ei gåve til veslebror frå storesøster, ei til veslebror frå nissen, ei gåve til veslebror frå oss og ei for pengane me fekk frå ein slektning som gir pengar. Me gir og me gir, heile tida medan intrikate reknestykke myldrar bak pannebrasken. Dersom Aksel får ein drone, må Magnus få ein ekstra spinnar slik at det blir likt. Alt må vere likt! Gud har sagt det. Trur eg.
Me gir og gir, kjem heim trøytte og grå frå nattopne kjøpesenter, liknar eit vakse rockeband etter ein herointung verdstune, Toys R Us heiter me. Og me er kjempeglade for å være her og styre showet kvar einaste kveld i desember! Woho! No går me for Luciafeiring og årsavslutning på jobben samstundes! Alt me treng, er endå ein boks av desse energidrikkane dei sel rett før kassa på XXL.
Me jekkar ein boks, og surfar inn på Facebook for å sjå på alle dei som er ute og viser sin nestekjærleik på julebord. At dei har tid. Ein burde, skulle gjort slikt også. Mine seks venninner fortel via messenger at dei ynskjer seg ”Johaug Unset Mitten GE, vott dame blå” og etter å ha googla ynskjer eg meg også slike. Så me utvekslar digitale tomlar og hjarte, kjøper inn, og lar vottane krysse kvarandre i posten. For me må jo også gi gåver. Skal gamalt venskap kverva bort utan å setje far, kanskje? Nei! Her skal det setjast far! Når venskapen kverv bort, skal det stå att helvetes masse Kähler lyshus og vinglas frå Rosendahl. Så me handlar og handlar, digitale steiketermomenter og termokopp frå Bodum, svigerfar klarer til slutt også å mane fram eit materielt behov. Han ynskjer seg ein dekanter, til hytta. Omsider kan me gå frå Kitchn og setje oss TilBords (annonse) (I wish).
Gud har jo rett, det er vanskeleg å sjå meininga med alt dette, ja særleg dette. Gåvene og det å setje seg til bords (huff, det er verkeleg ikkje produktplassering!). For ein utanforståande, kor nå han skulle komme frå, må dagens julefeiring sjå heilt absurd ut. Me stappar i oss raudt kjøtt og får panikk om det ikkje er metta feitt tilgjengeleg i butikken. Me kjøper nye ting i plast, kastar papir i restavfallet og massakrerer svære plantefelt av grantre, berre fordi...
Det ser jo slett ikkje ut som om det er Jesus me elskar.
Det ser ut om det er Helsedirektoratet me hatar.
Det liknar ikkje ein hyllest til Gud.
Det liknar ei total destruering av skaparverket.
Det er lett å ynskje seg ei revidering. Meir Jesus i monitor. Det er jo hans bursdag? Han som frelste oss alle? Ja og nei. Sanneleg, det seier eg deg, Jesus. Det er bursdagen din, men det er alltid nokon sin bursdag, ein stad. Det er vanskeleg å fatte, og du forstår det kanskje først når du sveipar din førstefødde og legg han i eit glasbur og trillar ned i kantina på Ullevål sjukehus.
Der, i køen til salamipålegget ligg babyane på rekke og rad. For alvor går det opp for deg. Mirakelet som skjedde deg i natt er ikkje eineståande. Det fødest enormt mange barn. Små frelsarar kjem skrikande heile tida. Kvar dag, nye barn med plirande auge og skrukkete hender som dei strekkjer ut og kliv inn i livet med. Dei tek grep i sjukehuslaken, i ein litlefinger, i ein dørkarm, dei set seg opp. Grip i sofakarmen, slit seg opp i sofaen der dei blir sitjande og sjå.
Det er difor me driv på. For barnet i sofaen. Det er på grunn av det me pakkar inn alle desse 24 bittesmå adventsgåvene. Det er difor me har alle desse kakene, alt dette meierismøret. Perlesukkeret over dei små gule berlinarkransane. Skulinga mot partnaren og passiv-aggressive hint om at han kanskje snart kan hute seg ned i kjellarstova for å ta ned kleda på tørkestativet for dei kan jo ikkje henge der på julaftan, akkurat. Eller tenker du kanskje at dei kan det? Nei, nettopp.
Det er difor me har desse gjerelistene, som i januar heng på kjøleskapet som absurde vitnemål frå den månaden me alle var sinnssjuke. Kjøpe 60 frimerke. Skifte gardiner. Skaffe tre kilo kjøt frå sida av ein sau. Svisker, dadlar og nøtter med skal. Kva i alle dagar dreiv me med?
Det skal eg seie deg: Me prøvde å lage jul, slik jula var før. Me prøver å rekonstruere alt me hadde før, og fylle på med litt ekstra og håpe at det kanskje skal funke no. At det denne gongen skal bli akkurat som før. Som då jula kom og kvardagen løfta seg og forsvann. Då alt vart varmt og skinande, dagar då alt var magisk og mogleg, ja, sjølv eit Barbiehus med heis var innan rekkevidde!
Det blir jo ikkje slik no. Kanskje er det difor me vaksne har så lett for å klage på jula. Uansett kor mykje me kokar og bakar og steikar og rekonstruerer blir det ikkje magi. Berre endå meir oppvask.
Likevel held me på og kavar, for det kan jo hende det sit nokon i sofaen. Eit barn, kanskje ei jente, rusa på sukker, nye plastleiker og tv midt på dagen. Ei som aldri har opplevd maken. Ei som ser horisontane heve seg for første gong, og opplever magiske dagar ho alltid vil lengte tilbake til.
Og nettopp difor er det me orkar å feire jul.