Det å stå på scenen og gi så mykje av seg sjølv…. Det er klart eg var spent på korleis det ville bli, seier Bjarte Tjøstheim. No som han kjenner fasiten, den som inneheld solide kritikkar, fulle hus kveld etter kveld og hektisk turneverksemd landet rundt, er det kanskje lett å seie at ja, jo, eg skjønte jo at eg kom til å treffe ein nerve hos folk. Men det var ikkje gitt. Han kjente på fallhøgda.
– Vi er sjølvsagt mange der ute som er plaga av dei same tinga, det visste eg jo. Men at det skulle treffe så breitt hadde eg kanskje ikkje heilt tort å håpe på, seier han.
Like oppløftande er det at det gjekk troll i ord, for det går faktisk betre no.
– På det meir egoistiske, personlege planet har denne erfaringa vore med på å bygge sjølvtillit. Ho har gjort meg tryggare og ho har gitt meg mot. Det har vore ein fantastisk og lærerik prosess, faktisk så mykje at det freistar til ei gjentaking. Men da må eg orke å gå ein ny runde med meg sjølv og tenke grundig gjennom kva det vil koste, ler han.
Det var Thomas Giertsen som kom med ideen, som strengt tatt dreiar seg om korleis det er å vere Bjarte. Giertsen har regien på Det går betre no, men monologen har Bjarte skrive sjølv.
- Eg fekk frie tyglar. Oppfordringa var å skrive meg gjennom livet mitt som i stor grad handlar om sjølvpåførte avgrensingar. Undervegs leverte eg stikkprøvar. Det var mykje å ta av. Etter kvart blei eg gjort merksam på at her var det mykje dystert. Alt eg skreiv om var nedturar. Og gong på gong måtte eg forsikre Thomas om at «jojo, det er sant, men det går betre no, altså!» Da sette vi det som arbeidstittel, slik at eg også skulle hugse på dei lyse og positive sidene ved livet mitt. For det er masse ting som går kjempebra, altså, sjølv om eg ikkje kjem på noko sånn no i farta, forsikrar den lett nervøse teaterdebutanten.
For trass i at han er ein av dei mest populære komikarane i landet, at radioprogrammet han frontar saman med Sagen-brørne har ein trufast – og stor – fanskare, at han har kapra den finaste dama, og at han stadig er å sjå på tv-skjermen og filmlerretet, så ber han på ei frykt om å bli avslørt ein dag. At alt berre var eit spel, og at det ikkje kunne vere sant. For prestesonen frå Randaberg har alltid vore skjør og har hatt redsla som ein konstant følgjesvein gjennom livet. No blir det teater av denne historia, og sjølv om håpet er å få folk til å le, så er det eit ope og ærleg innblikk i eit liv som er strengt regulert for å få det til å kjennast trygt.
- Joda, eg har mine heilt faste rutinar. Eg står opp, går på jobb i radioresepsjonen, går heim, ser på tv, et middag, ser på tv med Kristin (kona), og så legg eg meg. Kvar einaste dag.
Men innimellom må rutinen brytast. Han er rett nok aldri å sjå på premierar, raude løparar, kjendisfestar eller plassar der han blir eksponert. Livet på Torshov der han og Kristin har budd dei siste 12 åra, fyller dei fleste behova hans. Men han kan bli dratt med på ting som er morosame, og kan synast det er fint. Som det julebordet for knappe to år sidan da Thomas kom opp med ideen.
- Eg hadde vel drukke eit par pils. Da fungerer eg best sosialt. Eit par styrepils, og livet går på skjener. Der og da syntest eg at det var ein kjempeide. Så god at eg seinare på kvelden måtte understreke det ved å sende Thomas eit par tomlar i veret gjennom festlokalet.
Alle som har vore på fest, har hatt den kjensla dagen derpå. Kva var det eg eigentleg sa? Gjorde eg verkeleg det? I Bjarte sitt hovud rullar heile festen på nytt – om att og om att. Tomlane, overmotet, trua på at dette var gjennomførleg. Han måtte halde senga i to dagar og fleire gonger forsikre kona om at dette måtte han få stoppa. At han kunne vere så dum. Men så var det ei lita stemme langt bak i hovudet som krangla seg til å få overtaket. Kunne han ikkje vente berre litt med å avslå? Så kunne han heller gjere det litt seinare.
No heng portrettet hans på skodespelarveggen i teateret, saman med andre kjente scenekunstnarar som Ane Dahl Torp og Svein Tindberg. I Bjarte sitt hovud er det ikkje han sjølv som heng der. Det er berre ein karakter. Nærast ein utanfor han sjølv. Han gjer det psykiateren hans har forsøkt å overtyde han om: å møte situasjonar som gjer han engsteleg. Mange vil nok seie at å stå aleine på ein scene på eit av dei største teatera i landet, er å dra det langt. Det kan Bjarte vere einig i, men han har òg eit ønske om å avmystifisere dette med angst.
- Alle har vi vel noko av dette i oss. Mange folk veit ikkje ein gong at de har angst. Det folk kallar vorspiel før ein går ut på byen, er på mange måtar ei form for å kontrollere nervane. Sjølvmedisinering ved hjelp av alkohol er jo utbreidd. Folk kjenner seg fort betre og gøyare med litt innabords.
Men i arbeidet med dette, eit arbeid han fann overraskande kjekt, har han gått heilt tilbake til barndommen. Skrive seg gjennom dei første usikre åra på skolen, om plasseringa i kameratflokken, i familien, om korsfestinga i ein av hagane på Randaberg, om møtet med englar, med djevelens hole, med improteater (ein kvar nevrotikar sitt mareritt) og prøvd å finne årsaka til at han er som han er. Han tok permisjon frå NRK i tre månader, tenkte, skreiv og koste seg. Så fint var det at sjølv trivselsvekta auka.
- Eg trur ikkje eg har svaret. Men eg kjem ikkje unna at eg som barn hadde ein frodig fantasi og at oppveksten i eit religiøst miljø har påverka meg. Eg har inga trong til å distansere meg frå det religiøse, eg har berre flytta på meg. Litt etter litt. Likevel, når det røyner på, er det veldig fint å ha nokon å vende seg til. Eg kan vel seie det slik at eg er ateist fram til fienden begynner å skyte.
Oppveksten har heilt klart prega Bjarte Tjøstheim. Den var både trygg og god, for all del, men å leve som ein god kristen har han ikkje alltid klart. Historier om den evige skjærseld og den evige pine, var levande i vesle Bjarte. Bestemora fora han med kort med bilde av englar på. Så mange at han hadde eit eige englealbum. Særleg eitt bilde sette seg på netthinna, det av engelen som passar på to barn i leik på kanten av stupet. Han som så ofte kjenner seg på kanten av stupet, har ikkje gitt opp trua på englar. For dei finst framleis i livet hans, om enn i ei anna form enn i albumet. Dei er både jordiske og heilt reelle.
- Om angsten er med på å halde trua ved like eller om trua er med på å halde angsten ved like er eg ikkje sikker på. Men far min har i alle år bedt for meg. Ikkje berre meg, da, han har i grunnen bedt for alle menneske på jord. Eg veit ikkje heilt om det nyttar, men det kan jo ikkje skade heller.
Om det er bønene til far, hans eigen samtale med Vårherre eller møtet med teaterscenen som har ført han til ein betre stad, skal vere usagt. Men sanninga er at etter to år med framsyningar er Bjarte på ein betre stad enn nokon gong. – Å stå på scenen med denne forteljinga har som eg sa innleiingsvis gitt meg sjølvtillit, men sjølvtillit er ikkje noko du får og så har du det resten av livet. Dette har gitt meg tryggleik der eg er no i livet, og så må eg vere flink i hovudet mitt til å ta med meg dei tinga eg har lært, og bygge vidare. For det skal ikkje mange ting, dumme opplevingar eller mykje motstand før den sjølvtilliten kan bli skrelt av i ein fart. Men akkurat no går det mykje betre, faktisk, avsluttar Bjarte Tjøstheim.